Forskingsdagane i Sogndal

På Forskingstorget laurdag 28.september kunne nyfikne studere insekt i mikroskop på Surround-prosjektet sin stand og prøve å artsbestemme dei ved hjelp av ein enkel nøkkel. Insekta i framgrunnen er typiske for urban grøntstruktur. Sommaren 2019 samla studentar ved HVL insekt ved hjelp av feller i Sogndalsfjøra som eit ledd i kartlegginga av tettstaden si utvikling dei siste tiåra.

Under Forskingsdagane 2019 la Surround-prosjektet vekt på å dele ny innsikt om grøntstrukturar i Sogndal sentrum, gjenfotografering og insektkartlegging. Lokalt fekk mange høyre om forskinga via Forskingstorget på Sogndals største kjøpesenter, i lokalavisa og under to arrangement på Fosshaugane Campus.

Sjå bileta frå Forskingsdagane 2019 nedanfor:

Forskingstorget 28. september

Prosjektleiar Kyrre Groven og arbeidspakkeleiar Liv Norunn Hamre frå Høgskulen på Vestlandet med ein av dei frammøtte sogndølene på Amfi Sogningen. Eit avisoppslag i Sogn Avis 26.september fortalde om Surround og gjenfotograferinga av motiv frå Sogndal sentrum, og publikum vart oppmoda om å komme til Forskingstorget og ta med private foto frå 1980- og 90-åra. Slike bilete kan kaste ytterlegare lys over endringar i grøntstrukturen i Sogndalsfjøra dei siste tiåra.

Gjenfotografering

Ikkje uventa hadde dei frammøtte interesse av å samanlikne dei gamle og nye fotomotiva som har stått sentralt i HVL si arbeidspakke om grøntstrukturar i Sogndal. Forskinga viser ein klar nedgang i talet på tre i Sogndal sentrum. Frukttrea har òg tapt terreng til bartre som gran og tuja. Liv Norunn Hamre i raudt er leiar for denne arbeidspakken og førsteamanuensis ved HVL.

Surround-standen

Inger Auestad og Liv Norunn Hamre ved standen Surround hadde på Forskingstorget, der Høgskulen på Vestlandet og Vestlandsforsking presenterte utvalde prosjekt for ålmenta.

Ser fluga i fasettaugene

Færre kvadratmeter hagar og parkar betyr færre insekt, og det er dårleg nytt for alle. På Forskingstorget kunne interesserte studere småkryp som trivst i parkar og hagar. I forstørra versjon kunne nyfikne få prøve å artsbestemme insekta ved hjelp av ein enkel nøkkel. Studentar i landskapsplanlegging har gjort ein meir avansert versjon av same øving for Surround-prosjektet. Torbjørn Dahle frå HVL hjelper til med mikroskopet.

Poster

Liv Norunn Hamre (HVL) ved posteren om gjenfotografering i Sogndalsfjøra. Standen hadde to hovuddelar: insektstudiar med mikroskop og gjenfotografering. Posteren i bakgrunnen er laga til Forskingsdagane og var utstilt saman med ein poster om instektfeller på Høgskulebygget veka før Forskingstorget.

Pitch på Campus

“Korleis såg det ut der du voks opp?” Slik innleia førsteamanuensis Inger Auestad ved Høgskulen på Vestlandet sin pitch, eller kortpresentasjon, på Forskingsdagane. Framfor eit publikum beståande av kollegaer, studentar, høgskulestyret og inviterte gjester, fortalde ho engasjert og poengtert om korleis innsamla insekt, kartstudiar og samanlikning av gamle og nye bilete kan gi innblikk i Sogndal si utvikling som tettstad. Endringa i treslag i Sogndal sentrum dei siste 30 åra framstilte ho effektivt med to glaskolbar fylte med eple og kongler.

Frå 500 til 200 frukttre

Inger Auestad ved HVL framstilte endringar i Sogndalsfjøra sitt utval av treslag ved hjelp av to glaskolbar. Desse hadde ho fylt med innhald som symboliserte ulike treslag - plommer (frukttre), lauv (lauvtre) og kongler (bartre). I 1988 vaks det 912 tre i hagar og parkar innafor det tettaste sentrumsområdet. I dag er talet nede på 760, og bartrea har rykka fram. 500 frukttre i 1988 har blitt til 200 i 2018, viser HVL si forsking i Surround.

Gjenfotografering viser endring

Professor emerita Ingvild Austad og førsteamanuensis Leif Hauge ved HVL med eit album brukt til å illustrere metoden gjenfotografering under Forskingsdagane. Dei gamle og nye bileta frå Sogndalsfjøra blir samanlikna som eit ledd kartlegginga av Sogndalsfjøra si utvikling som “grøn” tettstad. Til venstre ser ein Hovehagen i Sogndal i 1983, og til høgre, den same staden i dag. Endringa er tydeleg; den gamle frukthagen har måtte vike for kulturhus og politihus. Dei eldste fotoa brukt i Surround stammar frå forskingsprosjektet NAMIT (1988-1992), der både Austad pg Hauge var med.

Les Sogn Avis si sak om Surround frå 26. september 2019 her.

Du kan òg studere forskingsposterane eller plakatane våre: “Grønstrukturen i Sogndal er i endring” og “Hjelp oss å sjå kven som bur i trea i Sogndalsfjøra!”.

Den første plakaten fortel korleis gjenfotografering kan bidra med viktig innsikt i tettstaders endring over tid når det gjeld hagar og parkar sin andel av det samla arealet. Den andre plakaten tek for seg insekta sin plass i tettbygde strøk, som Sogndalsfjøra, og viser korleis forskarar og studentar ved Høgskulen på Vestlandet har gått fram for å undersøke insektlivet i Sogndalsfjøra sommaren 2019.

Sjå videoen der Inger Auestad ved HVL presenterer forskinga si på grøntstruktur i Surround på 5 minutt: